Schaamte gaat over ruimte
Schaamte. Het is een lastig overlevingspatroon, omdat het een mix is van onderliggende gevoelens, patronen en overtuigingen, die we aangeleerd hebben. Sommige mensen hebben daarnaast ook nog last van plaatsvervangende schaamte.
Schaamte ontstaat omdat we met de ogen van anderen naar onszelf kijken, en dat combineren met een oordeel. Iets of iemand (jij) mag er niet zijn. Bijvoorbeeld je rode haar leidt tot schaamte, of je lage opleidingsniveau of omdat je bijvoorbeeld niet weet met welke bestek je het voorgerecht gaat eten. Schaamte gaat in de kern over wie bent, wat je voelt en wat je doet. En dat daar onvoldoende ruimte voor is.
Het mechanisme van schaamte komt voort uit de behoefte aan erkenning door anderen, daardoor sla je je eigen waarneming en aanwezigheid over, in de hoop dat je erbij mag horen en er wel mag zijn.
Het gevolg is dat je je eigen ruimte overslaat en weggeeft, omdat je als eerste met de ogen van anderen naar jezelf kijkt. Je vreest daardoor het oordeel van (denkbeeldige) anderen, je verontschuldigt je voor de onderliggende emotie en wilt het liefste jezelf verbergen.
Het wordt nog iets ingewikkelder als er sprake is van plaatsvervangende schaamte. Dat is de verontschuldiging en behoefte tot controle van het gedrag van een nabije ander. Bijvoorbeeld je gaat uit eten met vrienden, en je partner wordt ineens heel dominant en dwingt een van je vrienden tot luisteren.
De kwaliteiten die je daarin door de jaren ontwikkeld hebt - te vervatten in een zogenaamde ‘schaamtedriehoek’- leiden tot een verstrikking:
je wilt het gedrag van anderen controleren (disciplineren);
je hebt de neiging om jezelf terug te trekken;
en je projecteert jouw boosheid op een ander.
Dit is een toxische dynamiek die schade veroorzaakt. In het hart van deze drie reactieve uitgaande bewegingen staat de behoefte aan veiligheid. Die kun je waarnemen als je contact leert maken met de spanningen en de onderliggende angst in je lijf.
Zodra je de aandacht minder op een ander richt en meer op dat wat er in jouw geleefd wil worden (emotie, behoefte, patroon), groeit de ruimte in jou en leer je steeds beter te onderscheiden wat wel ruimte geeft en richtinggevend is (bv intuïtie). Zo versterk je op den duur je innerlijke kompas.